SİBER SUÇ SÖZLEŞMESİ

SİBER SUÇ SÖZLEŞMESİ HAKKINDA BİLGİ NOTLARI

Avrupa Konseyi tarafından hazırlanmış olan Siber Suç Sözleşmesi 1.7.2004 tarihinde üye ve üye olmayan bir kısım devletler tarafından imza altına alınmış ve yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmenin giriş bölümünde bilişim teknolojileri gelişiminin beraberinde küresel çapta toplum yapısında dönüşümlere sebebiyet verdiği ve bilişim araçları vasıtasıyla gerçekleştirilen suçların tanımının yapılmasının, mevzuatın geliştirilmesinin, uluslararası işbirliği yapılarak ortak cezai politikanın oluşturulmasının gerekliliği izah edilmiştir.

Konvansiyonun oluşturulması hususunda temel nedenlerin belirtilmesinden sonra, Sözleşmeye esas alınacak ilkeler ortaya konulmuştur. Sözleşme kapsamında düzenlenecek olan siber suç tanımları ve kapsamı belirlenirken, kamusal menfaatin yanı sıra ifade hürriyeti, haber alma hürriyeti, kişisel verilerin korunması gibi bireysel hakların da gözetilmesi gerektiği hususu vurgulanmış, bu konularda üye devletlerin tarafı oldukları sözleşmeler ve yükümlülükleri hatırlatılmıştır.

Sözleşme genel hatları itibariyle üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm tanımları, ikinci bölüm ulusal düzeyde alınacak tedbirleri, üçüncü bölüm ise uluslararası düzeyde alınacak tedbirleri ve uluslararası işbirliği hükümleri düzenlemektir.

Ulusal düzeyde alınacak tedbirler başlığı altında hem maddi ceza hukuku hem usul hukuku hem de yargılama yetkisine ilişkin ulusal düzeyde alınacak tedbirler ve yapılacak düzenlemeler yer almıştır.

Sözleşmenin birinci kısmında teknik olarak toplumsal yaşamın içinde var olan ancak hukuki birer kavram olarak henüz tanımı yapılmamış olan; “bilgisayar sistemi”, “bilgisayar verisi”, “hizmet sağlayıcı”, “trafik bilgileri” terimleri açıklığa kavuşturulmuştur.

Bilgisayar sistemi tanımı, bilindiği anlamda sadece bilgisayar cihazını değil, yazılımsal yapısı olup otomatik veri işleyen her türlü teknolojiyi içine alan bir kavram olarak tanımlanmıştır.

Hizmet sağlayıcısı, hem bilgisayar sistemi aracılığıyla kullanıcılarına iletişim imkanı sağlayan kamu ve özel tüzel kişi olarak tanımlanmış, hem de bu iletişim nedeniyle kişisel veri tutmakta olduğu hususuna vurgu yapılmıştır.

Bilgisayar verisi, yazılım verileri de dahil olmak üzere işlenen her türlü veri olarak ifade edilmiştir.

Trafik bilgileri ise bilgisayar verisinin alt kategorisi olarak iletişimin başlangıç noktasından, süresine, varış noktasına, saat, tarih, boyut ve türüne kadar detaylı bilgileri içeren bilgisayar verisi olarak tanımlanmıştır.

Sözleşmenin birinci bölümünde tanımlanan suç tipleri şunlardır:

• Bilgisayar Veri Veya Sistemlerinin Gizliliğine, Bütünlüğüne Ve Erişilebilirliğine Yönelik Suçlar: Yasadışı Erişim, Yasadışı Araya Girme, Verilere Müdahale, Sisteme Müdahale, Cihazların Kötüye Kullanımı

• Bilgisayarla Bağlantılı Suçlar: Bilgisayarla Bağlantılı Sahtecilik, Bilgisayarla Bağlantılı Dolandırıcılık

• İçerikle Bağlantılı Suçlar: Çocuk Pornografisiyle Bağlantılı Suçlar

• Telif Hakkı Ve Bununla Bağlantılı Hakların İhlaline İlişkin Suçlar

Suç tasnifleri mağdur odaklı değil, veri odaklı olarak yapılmıştır.

Bilgisayar Veri Veya Sistemlerinin Gizliliğine, Bütünlüğüne Ve Erişilebilirliğine Yönelik Suçlar

Yasa Dışı Erişim: Bilgisayar sisteminin veya başka bir bilgisayar sisteminin bağlı bir bilgisayar sisteminin tamamına veya bir kısmına haksız erişimi kastedilmektedir. Suçun amacına yönelik yapılacak tanımlamalar bakımından; bilgisayar verilerinin elde edilmesi, sahtekârlığa yönelik başka amaçlarla güvenliğin ihlal edilmesi amaçları işaret edilmiştir.

Yasa Dışı Müdahale: Kamuya açık olmayan bilgisayar verilerinin iletimine teknik müdahalelerle dahil olma fiili olarak tanımlanmıştır.

Verilere Müdahale: Bilgisayarda mevcut olan verilerin tahrip edilmesi, silinmesi, bozulması, değiştirilmesi, erişilemez kılınması fiili olarak tanımlanmıştır. Taraflara, söz konusu fiilin sonucunun ciddi bir zarar meydana getirip getirmemesi durumuna göre cezalandırma şartı oluşturabilecekleri hususunda esnek bir imkan sunmuştur.

Sistemlere Müdahale: Bilgisayar sisteminin işleyişini mevcut verileri tahrip etme, silme, bozma, değiştirme, erişilemez kılma fiillerinin dışında veri ekleme suretiyle de işlevsiz hale getirme fiili olarak tanımlanmıştır.

Cihazların Kötüye Kullanılması: Yukarıda anılan siber suçların işlenebilmesi için teknik olarak donatılmış cihazlar ile bir başka bilgisayara erişim imkanı sağlayan şifreler, kodlar gibi teknik araçların bulundurulması suçu olarak tanımlanmıştır.

Bilgisayarlarla İlişkili Suçlar

Bilgisayarlarla İlişkili Sahtecilik Fiilleri: Yukarıda anılan verilere müdahale suçundan farklı olarak bu suç görünümünde suçun manevi unsuru esnek bir değerlendirme kriteri olarak ortaya konulmuştur. Bu suçta bilgisayar verisinin değiştirilmesi ve değiştirilen verinin hukuki açıdan orijinal verilermiş gibi değerlendirilmesi amacıyla yapılması gerektiği belirtilmiştir. Manevi unsur bakımından hile ve sahtekarlık niyetinin cezalandırma hususu bakımından yasa maddesi kapsamında kriter olarak tanzim edilebileceği ifade edilmiştir.

Bilgisayarlarla İlişkili Sahtekarlık Filleri: Bilgisayarlarla İlişkili Sahtecilik Suçundan Farklı olarak menfaat elde etme amacıyla sisteme veya verilere müdahale etme fiili olarak tanımlanmıştır.

İçerikle İlişkili Suçlar

Çocuk Pornografisiyle İlişkili Suçlar: Öncelikle çocuk pornografisinin tanımı yapılmış, içerik bakımından sadece reşit olmayanın değil reşit görünmeyenin de müstehcen görüntüye katılması halinin çocuk pornografisi kapsamında değerlendirilmiştir. Çocuk pornografisi üretimi, erişimi, yayılmasının sağlanması, temin edilmesi, bulundurulması fiillerinin tamamı suç kapsamına alınmıştır.

Telif Haklarının ve Benzer Hakların İhlaline İlişkin Suçlar

Telif Haklarının ve Benzer Hakların İhlaline İlişkin Suçlar : Telif hakkı ihlalinin bilgisayar yoluyla ve ticari amaçla olmasını öngörmüştür. Ulusal mevzuatta bu düzenlemeye muadil başka bir koruyucu hüküm bulunması halinde tarafların bu hususta ayrıca düzenleme yapmama haklarını saklı tutmaktadır.

Sözleşmenin devamında; teşebbüs, yardım ve yataklık, tüzel kişinin sorumluluğu gibi detay hususlar düzenlenmiştir.

Bir sonraki bölümde ise usule ilişkin; cezai bir suça ilişkin elektronik ortamda delil toplanması, trafik bilgilerinin korunmasının kolaylaştırılması yönünde talimat verilmesi; kişinin kontrolünde ve mülkiyetinde olan bilgisayardan saklanan bazı verileri vermesi, hizmet sağlayıcıların abone bilgilerini vermesi, bilgisayar sistemlerinde arama yapılması, bunlara erişilmesi, bunların koruma altına alınması, el konulması, kopyalanması, doğruluğunun muhafaza edilmesi, erişimin engellenmesi, kullanılamaz hale getirilmesi, silinmesi; trafik bilgilerinin toplanması, kaydedilmesi, temin edilmesi hususlarında ulusal mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması hususu belirtilmiştir.

Yargı yetkisi bakımından esas olarak ulusal sınırlar içinde ulusal yargılama yetkisi benimsenmiştir.

Sözleşmenin son bölümü ise uluslararası işbirliğini geliştirme hususunda atılacak adımlar, oluşturulacak kurumlar, sağlanacak teknik donanımlar gibi hususları düzenlemektedir.